نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی

2 کارشناسی ارشد بانکداری اسلامی، دانشگاه علامه طباطبایی

3 کارشناس ارشد مهندسی سیستم‌های اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه علوم اقتصادی

چکیده

تجربه سه دهه اجرای قانون بانکداری بدون ربا در ایران حاکی از آن است که نظام بانکداری کنونی با چالش­‌های مختلفی در حوزه­‌های گوناگون روبه‌­رو شده است. به­‌منظور اجرای درست و مناسب قوانین و مقررات بانکداری اسلامی و ملزم کردن بانک­ها به پایبندی عملی به این نظام، باید این چالش­‌ها و مشکلات به درستی شناسایی و طبقه‌­بندی شوند تا در مرحله بعد بتوان درصدد رفع این مشکلات برآمد. از جمله عواملی که باید برای این منظور شناسایی و جایگاه آن مشخص شود، عوامل انسانی و مدیریتی است. به­منظور جمع‌­آوری داده­ها در این پژوهش، از دو روش کتابخانه‌­ای و میدانی استفاده شد. در ابتدا عوامل انسانی و مدیریتی را شناسایی و تفکیک کرده و با استفاده از روش پژوهش پیمایشی(دلفی)-تحلیلی، سعی می­‌شود که سهم هر کدام از عوامل (مدیریتی و انسانی)، در عدم پایبندی عملی بانک‌­ها به بانکداری اسلامی، مشخص شود. محاسبات آماری با استفاده از بسته نرم افزاری SPSS انجام گرفته است. آلفای کرونباخ بالاتر از 0.7 است و اعتبار یافته­‌ها قابل قبول است. بررسی روایی[1] پرسشنامه به دلیل نوع روش تحقیق و پایین بودن تعداد نمونه، به­‌منظور بالا بردن سطح تخصص، انجام نشده است. برای استنباط آماری در مورد میانگین جامعه با استفاده از میانگین نمونه، از آزمون پارامتریک T تک نمونه‌­ای[2] و برای مشخص کردن سهم و تاثیر متغیرها و مولفه‌­ها، از واریانس­‌های تشریح شده و چرخش واریماکس استفاده شده است.
یافته­‌های پژوهش نشان می­‌دهد که عوامل انسانی و مدیریتی و همچنین، مشکلات الگوی کنونی بانکداری در ایران، سهم معنی­‌داری در عدم پایبندی عملی بانک­‌ها دارند که در این میان، عوامل مدیریتی سهم بیش­تری را دارا هستند. در پایان نیز، به ارایه‌­ی پیشنهادهای اصلاحی در این زمینه، پرداخته می­‌شود.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Share of Human and Management Factors in Practical Infidelity of the Banks to Islamic Banking System and Proposing Reformatory Suggestions

نویسندگان [English]

  • Mohammad Javad Mohagheghnia 1
  • Ahmad Bakhtiari 2
  • Ehsan Golvani 3

1 Faculty Member of Allameh Tabatabaei University

2 MA in Islamic Banking , Allameh Tabatabai University

3 Economic and Social Systems Engineering

چکیده [English]

The experience of implementing no-interest banking rules in 3 decades in Iran shows that existing banking system has been faced with a lot of challenges in different areas. In order to fulfill the Islamic banking rules and regulations properly and to force all the banks to follow this system practically, first these challenges and difficulties should be identified and categorized and then they should be resolved. To achieve this goal, some of the factors that should be identified are human and management factors. In this research, we have used field study and literature review to collect the data. Using survey and Delphi technique, the human and management factors are identified and categorized. Then, the share of these elements in practical infidelity of banks to Islamic banking system was identified. Statistical calculations were done using SPSS software. Cronbach's alpha was above 0.7 so the reliability of the questionnaire was acceptable. However, construct validity was not calculated due to the low number of samples, research methodology, and raising the level of expertise. For statistical inference about the population, sample mean and parametric one sample T-test was used. To determine the impact of variables and components variances described and varimax rotation was used.
The findings of this research show that human and management factors and also the problems of Iran banking system pattern are the major reasons for practical infidelity of the banks while management factor has the higher portion. At the end, some reformatory suggestions are proposed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Human factors
  • management factors
  • Islamic Banking
  • Practical infidelity
الف- منابع فارسی
صدر، محمدباقر،1403هجری قمری: البنک اللاربوى فى الاسلام، دارالتعاریف للمطبوعات، بیروت، هشتم.
مجلسی، محمدباقر، 1403هجری قمری: بحارالانوار، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
کلینى، ابوجعفر محمدبن یعقوب، 1405 هجری قمری، الکافى، تصحیح على اکبر غفارى، بیروت،دارالوضوا.
موسویان، سیدعباس،1390: فقه معاملات بانکی، پژوهشگاه  فرهنگ و اندیشه اسلامی.
موسویان، سیدعباس و محمد نظرپور،1393: از نظریه تا عمل بانکداری بدون ربا، مؤسسه فرهنگ دانش و اندیشه معاصر.
محقق­ نیا، محمدجواد،1388: ساختار بانکداری اسلامی و ارائه الگویی برای بانکداری اسلامی ایران، دانشگاه علامه طباطبایی.
موسویان،سیدعباس،1390: طرح تحول نظام بانکی،اصلاح قانون و الگوی عملیاتی بانکداری بدون ربا، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
علوی،سیدیحیی،1388: بانکداری بدون ربا(چالش ها و راهکارها)، دانشگاه امام صادق(ع).
حشمتی مولایی، حسین،1380: لزوم اصلاحات مالی در بانکداری اسلامی، پژوهشنامه اقتصادی.
میسمی،حسین و وهاب قلیچ،1390: آسیب شناسی اجرای بانکداری اسلامی در کشور:دلالت هایی برای تحول در نظام بانکی،تازه های اقتصاد، سال نهم، شماره 132.
راضی،محمدرضا و وحید اسدپور،1391: آسیب­شناسی نظام بانکداری اسلامی در ایران.
شعبانی،احمد،1392: بانکداری اسلامی؛ رویکردی اقتصادی و فقهی، دانشگاه امام صادق(ع).
میرجلیلی،سیدحسین،1374: بررسی و ارزیابی بانکداری بدون ربا در ایران، تهران، وزارت اقتصاد و دارایی،چاپ اول.
کلانتری، خلیل، 1382: پردازش و تحلیل داده ها در تحقیقات اجتماعى-اقتصادى: با استفاده از نرم افزارSPSS ، انتشارات شریف.
حافظ نیا، محمدرضا، 1388: مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، انتشارات سمت.
 
ب- منابع انگلیسی
Obada, Ibrahim Abdel Haleem,2008. Performance Measures in Islamic Banks, Dar Al-Nafa'es. Amman, Jordan.
Ajlouni, Moh'd Mahmoud,2012. Islamic Banks: Legitimacy, Principles and Applications, Third Edition.

Moh'd M. Ajlouni and Hamed O. Omari ,2013. Performance Efficiency of the Jordanian Islamic Banks Using Data Envelopment Analysis and Financial Ratios Analysis. European Scientific Journal, Special Edition. No.1.
Tahir, Izah Mohd & others ,2011. Evaluating Efficiency of Islamic Banks Using Data Envelopment Analysis: International Evidence, Journal of Islamic Economics, Banking and Finance, Vol.7, No.1.
Ajlouni, Moh'd Mahmoud ,2012. Islamic Banks: Legitimacy, Principles and Applications, Third Edition. Dar Al-Maseerah. Amman, Jordan.
Onour, Ibrahim and Abdallah, Abdelgadir ,2010. Scale and Technical Efficiency of Islamic Banks in Sudan: Data Envelopment Analysis. Working paper in MPRA.