نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• عباس کریمی ¹
• یاسر مرادی ²

¹ استاد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران

² دانشجوی دکترای حقوق خصوصی دانشگاه مفید

چکیده

امروزه بانک‌ها برای اعطای تسهیلات به مشتریان خود از قالب‌های مختلفی استفاده می‌کنند که استفاده از عقد مشارکت مدنی در میان سایر عقود در سالیان اخیر به دلایل متعدد، رشد بسیار چشمگیری داشته است. مشارکت یکی از روش‌های تأمین مالی فعالیت‌های اقتصادی موردتأیید بانکداری اسلامی است که براساس مبنای فقهی آن، از درهم آمیختن سرمایه شرکا شکل می‌گیرد و همة شرکا حق دخالت و نظارت بر فعالیت اقتصادی و مدیریت آن را دارند؛ ازجمله اساسی‌ترین مفاهیم قرارداد مشارکت، تقسیم سود و زیان در انتهای فعالیت اقتصادی یا قرارداد، به نسبت سرمایه هر کدام از شرکا است. این در حالی است که این سوال مطرح می‌شود که آیا بانک‌ها در قراردادهای منعقده با مشتریان خود، در قالب شروط ضمن عقد از موقعیت برتر خود و موضع ضعیف مشتریان سوءاستفاده کرده و شروطی را برخلاف اصول بانکداری اسلامی به مشتریان تحمیل می‌کنند؟ ما در این تحقیق به دنبال پاسخ به این سوال به بررسی تمامی شروط ضمن عقد مشارکت مدنی در بانک‌ها و مقایسه آن با قوانین مربوطه در اتحادیه اروپا پرداختیم که نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهد که در زمینه تقسیم سود و زیان، لازم بودن عقد در عین جواز آن برای بانک و الزام مشتری به خرید سهم‌الشرکه بانک شروط تحمیلی در قرارداد فی ما بین درج شده است و اتحادیه اروپا نیز وضع چنین شروطی علیه مشتریان را تجویز نمی‌کند.

کلیدواژه‌ها

• مشارکت مدنی
• شروط تحمیلی
• سوء استفاده قراردادی
• دایرکتیو اتحادیه اروپا

عنوان مقاله [English]

Misuse of the Terms of Civic Partnership Contracts in Islamic Banking and a Comparative Study with the Directive Teachings of the EU

نویسندگان [English]

• Abbas Karimi ¹
• Yaser Moradi ²

¹ Professor, Faculty of Law and Political Science at Tehran University

² Doctoral Student in Private Law in Mofid University

چکیده [English]

Today banks use different methods to grant facilities to their customers.  For instance, there has been a significant growth in using civil partnership contracts, among other contracts, in recent years for various reasons. Participation is one of the methods of financing economic activity approved by the Islamic banking, which according to its legal basis, involves the merger of capitals of partners, and all partners have the right to interfere and monitor its economic activity and management. Among the basic concepts of partnership contract is division of the benefits and losses at the end of the business or contract, depending on the amount of capital investment by each of them. However, the question arises whether in the bank's contracts with its customers, the stipulation of conditions of the contract by the bank, may lead to abusing of the superioriority and exploitation of customers so as to impose on them conditions contrary to the principles of Islamic banking.  In this research, an attempt is made to answer these questions, and  deal with all of the conditions of the contracts for civic partnership in banks, comparing them with those of the European Union. The results suggest that in regards with dividing the benefits and loss, the obligation of contract in its license for the Bank, requiring the customer to buy partnership shares, are imposing conditions mentioned in the contract. However,  the European Union does not prescribe any such conditions against the customers.

کلیدواژه‌ها [English]

• Civil Partnership
• Conditions Imposed
• Exploitation Contract
• European Union Directive